جینئیس داپہلا اداریا

“ایس پنجاب دی تقدیر بدلے گی، کیونکہ اساں بولنا ای پنجابی وچ اے‘‘ ایہہ اوہ گل سی جیہنوں مُڈھ توں ای ساری قوم اُڈیک رہی سی تے اوڑک ایہہ بول 19 اکتوبر نوں پنجابی اسمبلی دے پہلے ای اکٹھ وچ اپنے آپ ایم پی اے چودھری شاہنواز چیمہ دے مونہہ اُتے آ گئے۔

7 نومبر پنجاب اسمبلی دی تواریخ دا اک ودھیا دیہاڑ سی اوس دن پچھلے پہر 5:15 توں مگروںمنظور موہل ای سپیکر دی کرسی اُتے بیٹھے سن تے بہت سارے ایم پی اے پنجابی زبان دے مسئلے اُتے گل کرن لئی تتّھ ہوئے بیٹھے سن۔ رب سببوں اک برطانوی وفد وی اوس دیہاڑے اسمبلی دی کارروائی ویکھن لئی اوس ویلے اسمبلی ہال وچ وڑیا جس ویلے پنجابی زبان دا سُورما عبدالرشید بھٹی پنجابی وچ تقریر کر رہیا سی۔ بھٹی نے گوریاں دے ویلے توں آ رہے کالے قانوناں اُتے زبردست تنقید کیتی تے آکھیا ’’پنجاب دے لوکاںدی ماں بولی نوں اوہدا اصل مقام دتا جاوے پنجابی اسمبلی وچ پنجابی بولن لئی اجازت لین دے قانون نوںمکائون لئی سپیکر صاحب رولنگ دین۔ اسیں برطانیہ سرکار دے ایہناں نو آبادیاتی اصولاں اتے کد تیک چلدے رہواں گے۔‘‘ عبدالرشید بھٹی دی تقریر اینی زور دار سی کہ پنجابی اسمبلی وچ اُکا ای چُپ ورگ گئی سی ایتھوں تیک کہ اوہ وزیر تے مشیر جیہڑے اسمبلی ممبراں دیاں تقریراں وچوں خاص نُکتے نوٹ کردے رہندے نیں اور لکھنا ای بھُل گئے۔ جیہنوں ویکھدے ہوئے گجرات نال تعلق رکھن والے ایم پی اے عمران مسعود نوں پوائنٹ آف آرڈر اتے اُٹھ کے سپیکر دا ایس پاسے دھیان دوانا پیا۔ عمران مسعود نے زور دے کے آکھیا کہ ’’وزیرا تے مشیراں نوں عبدالرشید بھٹی دی پنجابی زبان بارے تقریر دا اک اک لفظ نوٹ کرنا چاہیدا اے کیوں جے ایس مسئلے اُتے اسیں اوہناں نال پوری طرحاں متفق آں۔‘‘ ایہہ اک کمال دی گل سی کہ جد پیپلز پارٹی نال تعلق رکھن والا عبدالرشید پنجابی زبان دی حمایت وچ بول رہیا سی تے مسلم لیگ (نواز گروپ) نال سانگا رکھن والے ایم پی اے وہ اوہدا بھرواں ساتھ دے رہے سن۔ میاں نواز شریف دے نیڑے دے ساتھی تے لہور توں چُنے گئے ایم پی اے میاں فضل حق نے وی پنجابی زبان دی حمایت دا اعلان کیتا اوہناں نوں پہلاں سردار سکندر حیات خان نے وی پنجابی وچ ای تقریر کیتی سی۔

پنجابی زبان نوں اوہدا اصل مقام دواون دی لہر پنجاب اسمبلی تیک اپڑ گئی اے خوشی د ی گل اے پر سانوںبہتیاں خوش فہمیاں وچ وی نہیں رہنا چاہیدا۔ اجے سانوں اک لما گھول کرنا پوے گا۔ ’’جینئس‘‘ نے 1994ء نوں پنجابی زبان دا سال متھیا اے۔ ایس سلسلے وچ 20 نومبر ’’جینئس‘‘ دے ایڈیٹوریل بورڈ نال گل بات کردیاں ایم پی اے عبدالرشید بھٹی نے آکھیا کہ ’’پنجابی زبان نوں ہُن پنجابی دی رانی بنن توں کوئی مائی دا لال ڈک نہیں سکدا…‘‘ ایہدے نال ای اوہناں کئی رکاوٹاں دا ذکر وی کیتا جیہناں نوںمکاون لئی اجے کئی جتن کرنے پین گے۔ حالاں پنجاب دے وزیر اعلیٰ میاں منظور احمد وٹو ہوراں وی تاندلیانوالہ وچ پنجابی وچ تقریر کردیاں آکھیا سی کہ پرائمری دے کورس وچ پنجابی قاعدا وی شامل کیتا جاوے گا پر لوڑ ایس گل دی اے کہ مُڈھ توں پنجابی نوں ذریعہ تعلیم بنایا جائے۔ ایہہ بڑے مان والی گل اے کہ ہُن پنجاب اسمبلی دے ممبراں وچ جاگرتی پیدا ہو رہی اے تے اوہ چودھری شاہنواز چیمہ، عبدالرشید بھٹی تے میاں فضل حق جیہے پنجابی پیاریاں دی گل نوں سمجھ رہے نیں۔ ایسے لئی عبدالرشید بھٹی نے ’’جینئس‘‘ نوں وی پک کرایا کہ اوہ 1994ء نوں پنجابی زبان دی تواریخ دا اک یادگاری سال بناون لئی پورا واہ لاون گے تے بڑی آس اے کہ ایسے سال ای پنجابی زبان نوں پنجاب وچ ذریعہ تعلیم بناون وچ کامیابی ہو جاوے گی۔

3 دسمبر نوں پنجابی پیاریاں دے اکٹھ وچ بولدیاں پنجاب اسمبلی دے سپیکر محمد حنیف رامے ہوراںوی پنجابی زبان نوں ذریعہ تعلم بناون اُتے زور دتا۔ ایس اکٹھ وچ سوجھواناں پنجاب اسمبلی وچ پنجابی زبان بولن لئی اجازت منگن دا قانون مکاون لئی رولنگ دین لئی وی رامے ہوراں توں منگ کیتی۔ اپنی جوابی تقریر وچ سپیکر پنجاب اسمبلی تے آکھیا کہ ’’سانوں اِک اِک کر کے اپنے سارے مسئلے مکاونے چاہیدے نیں، پنجابی نوں ذریعہ تعلیم بناون توں گل شروع کرنی چاہیدی اے۔ جدوں پرائمری وچ پنجابی پڑھائی جائے گی تے پنجابی نوں پیش ہور بہت سارے مسئلے اپنے آپ حل ہو جاون گے۔پنجابی زبان لئی تحریک چلاون دے سلسلے وچ اوہناں پیش کش کیتی ’’پنجابی پیارے سڑکاں اُتے آون، میں سپیکر ہوندے وی ایس مسئلے اُتے اوہناں دے اگے ٹُراں گا‘‘ پر ایہدے نال ای حنیف رامے ہوراں ایہہ گل وی آکھیا ’’جسراں عالماں تے ملوانیاں کئی فرقے بنا کے مسلماناں نوں اک نہیں رہن دتا ایس طرحاں ای آگو بنن دے دعوے رکھن والیاں، پنجابی دیاں وکھ وکھ ڈھانیاں بنا کے پنجابی نوں بہت نقصان اپڑایا اے۔ پنجابی دے ساریاں اوکڑاں مُک جاون جے سارے پنجابی اِک مُٹھ ہو جاون۔ ‘‘

پنجاب تے پنجابی لئی چنگی بھلک دا ریجھوان
نذیر کہوٹ
ایڈیٹر جینئیس۔
جنوری 1994۔کراچی سندھ